OMS: Kwikingiza byagabanyije umubare w’abarembywa bakanahitanwa na COVID19

Dr. Rose Nahimana, ushinzwe porogaramu y’ikingira mu Ishami ry'Umuryango w'Abibumbye rishinzwe Ubuzima mu Rwanda OMS yagiranye ikiganiro n'umunyamakuru ku bushobozi bw'inkingo mu guhangana n'indwara.

Ishami ry’umuryango w’abibumbye ryita ku buzima OMS, rigararagaza urukingo nka bumwe mu buryo bwizewe mu guhangana n’icyorezo cya COVID-19, kuko imibare igaragaza ko aho gahunda y’ikingira igenda neza n’imibare y’abahitanwa n’icyorezo yagiye igabanuka.

OMS ikaba iragira inama abantu zo gukomeza kwitabira kwikingiza inkingo zose ziteganywa.

Dr. Rose Nahimana, ashinzwe porogaramu y’ikingira muri OMS, yaganiriye na The Bridge Magazine ku bijyanye n’inkingo.

The Bridge Magazine: Covid-19 icyaduka abashakashatsi bakoze uko bashoboye bashaka inkingo, ubu mwavuga ko bigeze hehe?

Dr. Rosette Nahimana: Ubu tugeze ku rwego rushimishije, kuko mu minsi ya mbere byari bigoye cyane, ndibuka ko mu kwezi kwa 12 umwaka wa 2020 ujya kurangira hari hari inkingo 3 zonyine, byari bigiye rero ngo izo 3 zihaze Isi yose nk’uko yari izikeneye, ariko ubu tuvugana OMS imaze kwemera ubwoko bw’inkingo 10, byatumye rero inkingo zigera henshi kw’Isi, nka OMS turishimira imbaraga ibihugu byashyize mu gushyiraho inganda zikora inkingo.

The Bridge Magazine: Mumaze kubigarukaho nka OMS mwishimira ko ibihugu byakoze inkingo z’ubwoko butandukanye, ariko se ubushobozi bw’izi nkingo bwo guhangana na Covid-19 bwo buhagaze bute?

Dr. Rosette Nahimana : ubushobozi burahari, cyane cyane mu bijyanye no kugabanya umubare w’abantu baremba, mu bisanzwe ububasha bw’izi nkingo mu bijyanye no kurinda umuntu kwandura bwo buri hasi, ninayo mpamvu tubwira abantu ko inkingo dufite zifite ububasha bwo kurinda abantu kuremba bakajya mu bitaro, ariko ntabwo zifite ubushobozi bwo gutuma batandura, ingero zirahari kuko iyo urebye nk’abantu barembaga mu mwaka ushize bari benshi izi nkingo zitaraba nyinshi, ariko kuri ubu kubera ko abantu benshi bitabiriye kwikingiza usanga abarwayi barembye imibare yabo ari mike cyane. Kubera rero izi nkingo, mbona na Covid-19 izageraho ubukana bwayo bukagabanuka kubera izi nkingo, ikaba indwara isanzwe abantu babana nayo nk’uko tubana n’ibicurane.

The Bridge Magazine: u Rwanda mubona ruhagaze rute mu bijyanye no gukingira?

Dr. Rosette Nahimana: Amakuru aratangwa mu bijyanye no gukingira, mu Rwanda biragenda neza, kugeza ubu abarenga miliyoni 8 bamaze kubona doze imwe, abarenga miliyoni 6 bamaze kubona doze ya kabiri, naho abarenga ibihumbi 800 bamaze guhabwa doze ishimangira, iki rero n’ikigaragaza ko ikingira rigenda neza, kandi turashimira abaturage uburyo bakomeje kwitabira kwikingiza.

The Bridge Magazine: Mubona imibare y’abamaze gufata urukingo ishimishije, birimo gutanga uwuhe musaruro?

Dr. Rosette Nahimana: Ikigaragara nuko imibare y’abandura yiyongereye ariko ikiza kirimo n’uko imibare y’abaremba yo igabanuka, ugererayije n’uko byari bimeze mu kwezi kwa 1, ukwa 6 n’ukwa 7 umwaka wa 2021, aho abantu benshi bari barembye ndetse turi no muri guma mu rugo. Tubona ko kuri ubu nta guma mu rugo yabayeho n’ubwo imibare y’abandura yiyongera, ibyo byose rero biraterwa n’uko abantu bitabiriye kwikingiza.

The Bridge Magazine: Hari abantu bamwe bahuje inkingo n’imyemerere abandi bakabihuza no kuba zateza ibibazo by’ubuzima; nka OMS mugira uruhare mu kuzemeza, abo bantu mwababwira iki?

Dr. Rosette Nahimana : Nka OMS icyo dukora ni ugutanga amakuru y’ukuri ku nkingo cyane ko dufite abakozi bashinzwe gutanga amakuru nyayo ku nkingo, abo bantu rero icyo nababwira n’uko ibibazo bijyanye n’imyemerere usanga hirya no hino ihari, abantu kenshi ntibumvira icyarimwe, ariko twe nka OMS icyo dukora ni ugutanga amakuru ashingiye kuri siyansi kuko haba habaye ubushakashatsi mbere y’uko urukingo rwemezwa, ntabwo rero urukingo yarwemeza kandi ibona rufite inenge, ahubwo twemera ko rukoreshwa kubera ko ruba rwarabanje gukorerwa igenzura ryimbitse kandi riba ryarerekanye akamaro k’urukingo.

The Bridge Magazine: Umugore utwite n’uwonsa nabo barakingirwa, urukingo nta ngaruka rubagiraho ko hari abagifite ingingimira yo kuruhabwa?

Dr. Rosette Nahimana: Barakingirwa, kugeza uyu munsi nta ngaruka zihari, Abagore batwite n’abonsa barakingirwa kandi nta ngaruka urukingo rubagiraho.

The Bridge Magazine: Mwagira ubutumwa mwihariye mwageza ku baturage mu rwego rwo gukomeza guhangana na Covid-19.

Dr. Rosette Nahimana: ubutumwa nabaha ni ugukomeza kwirinda, bakubahiriza amabwiriza arimo kwirinda neza; bakaraba intoki neza n’amazi meza n’isabune, bagahana intera, bakamabara neza agapfukamunwa, bakitabira kwikingiza kandi bakikingiza inkingo zose.

The Bridge Magazine: Dr. Rosette Nahimana ndabashimiye cyane murakoze.

Dr. Rosette Nahimana: Murakoze namwe.

Sangiza abandi iyi nkuru

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Solve : *
12 × 2 =